Có sự khác nhau giữa viêm phế quản cấp (VPQ), viêm phế quản mạn tính (VPQMT) và COPD không?

Trên lâm sàng, do những bệnh nhân có bệnh viêm phế quản cấp, viêm phế quản mạn tính hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đều có biểu hiện ho, khạc đờm, ..., nên đôi khi làm người bệnh lúng túng với những thuật ngữ này, vậy nó có thực sự khác nhau không?

Viêm phế quản cấp là tình trạng nhiễm trùng cấp tính niêm mạc phế quản, bệnh thường diễn biến trong 5-7 ngày. Nguyên nhân thường do vi khuẩn hoặc vi rút. Biểu hiện thường gặp nhất của các bệnh nhân là ho và sốt, một số bệnh nhân có thể có đau ngực. Người bệnh viêm phế quản cấp do vi rút thường chỉ có ho khan, một số trường hợp có thêm các triệu chứng gợi ý như đau đầu, đau mỏi người, hoặc hắt hơi, chảy nước mũi... ngược lại những bệnh nhân viêm phế quản cấp do vi khuẩn thường có kèm ho khạc đờm, đờm thường có màu xanh, màu vàng hoặc đục như mủ.

Trong khi đó, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là tình trạng viêm niêm mạc đường thở mạn tính, tiến triển từ từ, tăng dần trong nhiều năm. Hiện nay, bệnh được chia làm 4 giai đoạn (I – IV), trong đó người bệnh ở giai đoạn IV là nặng nhất, giai đoạn này người bệnh thường bị hạn chế sinh hoạt nhiều, một số trường hợp cần được thở oxy thường xuyên, ít nhất 15-18 giờ/ ngày. Trong quá trình tiến triển, có thể xuất hiện những đợt bệnh nặng lên, khi đó thường gọi là các đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Điểm căn bản giúp phân biệt bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính với viêm phế quản mạn tính là: đo chức năng thông khí phổi, ở bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có rối loạn thông khí tắc nghẽn (chỉ số FEV1/FVC < 70%), trong khi chức năng thông khí phổi ở bệnh nhân viêm phế quản mạn tính còn bình thường. Trên lâm sàng có thể hướng tới chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính mà không phải viêm phế quản mạn tính khi bệnh nhân có ho, khạc đờm kéo dài, nhưng có kèm theo khó thở, hoặc khám thấy dấu hiệu lồng ngực hình thùng (đường kính lồng ngực chiều trước sau lớn hơn chiều ngang), rì rào phế nang hai phổi giảm, các dấu hiệu của suy tim như phù chân, nặng mặt, tím môi...

PGS.TS. Ngô Quý Châu - TS. Chu Thị Hạnh - TS. Nguyễn Thanh Hồi