Dùng các loại thuốc hen thế nào đúng cách và hiệu quả

Hen phế quản là  một trong những bệnh lý hô hấp rất phổ biến hiện nay, đặc biệt khi thời tiết giao mùa thì nguy cơ mắc bệnh hen và cơn hen càng cao. Dùng thuốc trị bệnh hen thế nào cho hiệu quả? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay sau đây trong bài viết này.
 

Dùng thuốc trị hen thế nào cho hiệu quả và đúng cách

Hiện nay đã có khá nhiều loại thuốc được dùng để điều trị và cắt cơn hen cấp, thuốc kiểm soát dự phòng cơn hen. Trong bài viết này BenhHen.vn xin giới thiệu một số loại thuốc cắt cơn và thuốc dự phòng cùng những lưu ý khi sử dụng loại thuốc này.

Chống co thắt phế quản (Điều trị cắt cơn)

 
Thuốc hay dùng và hiệu quả nhất trong điều trị cắt cơn hen là các thuốc nhóm kích thích ß2 adrenergic (còn gọi là thuốc chủ vận ß2). Cơ chế tác dụng của các thuốc trong nhóm này là thuốc gắn với thụ cảm thể ß2 ở màng tế bào cơ trơn phế quản làm hoạt hoá men Adenyl cyclase dẫn đến tăng nồng độ AMP vòng và hoạt hoá protein kinase A làm tăng canxi tự do nội bào cuối cùng có tác dụng giãn cơ trơn phế quản.

Các thuốc nhóm này lại được chia thành 2 nhóm là thuốc tác dụng ngắn và thuốc tác dụng kéo dài.
 
Thuốc tác dụng ngắn bao gồm salbutamol, terbutalin, fenoterol, thuốc có tác dụng ngay sau khi dùng và thời gian tác dụng kéo dài từ 4 - 6 giờ.
 
Thuốc tác dụng kéo dài khoảng 12 giờ bao gồm salmeterol, formoterol. Tốt nhất là dùng thuốc cắt cơn hen bằng thuốc nhóm này dưới dạng hộp có liều định chuẩn (MDI) để xịt họng khi có cơn khó thở hoặc dạng ống khí dung ngày 3-6 lần.

Salbutamol tác dụng kéo dài; salmeterol (Dự phòng hen)

 
Tác dụng không mong muốn và thận trọng khi dùng nhóm thuốc này bao gồm các triệu chứng đánh trống ngực, nhịp tim nhanh, run nhẹ (đặc biệt ở đầu ngón tay). Hiếm gặp các triệu chứng khác như nhức đầu, mất ngủ, giãn mạch ngoại biên, loạn nhịp tim, hạ kali máu, tăng glucose và acid béo tự do trong máu, phản ứng quá mẫn. Dùng đường khí dung có thể gây co thắt phế quản. Dùng nhiều lần sẽ có hiện tượng quen thuốc, bệnh nhân có xu hướng phải tăng liều. Đối với bệnh nhân cường giáp, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, loạn nhịp tim, đái tháo đường, đang điều trị bằng MAOI thì phải hết sức thận trọng khi dùng.
 
Thuốc nhóm methylxanthin: do có một số tác dụng phụ và tác dụng giãn phế quản kém hơn thuốc nhóm kích thích ß2 adrenergic, hiện nay ít dùng trong điều trị hen phế quản so với trước đây. Các dạng thuốc nhóm này hiện nay có trên thị trường thuốc: theophylin, synthophylin. Cơ chế chung của thuốc nhóm này là ức chế men photphodiestease làm tăng AMPc, chống viêm, ức chế thụ cảm thể Adrenosin A1, A2, A3 làm giảm giải phóng các trung gian hoá học như: histamin, leucotrien.
 
Hiện nay, theophylin uống giải phóng nhanh ít được dùng trong điều trị hen, chủ yếu dùng theophylin giải phóng chậm, duy trì đủ nồng độ thuốc trong máu trong 12 giờ để điều trị dự phòng và kiểm soát hen về đêm. Trong cơn hen nặng, theophylin được dùng phối hợp với các thuốc cường β2 hoặc corticoid để làm tăng tác dụng giãn phế quản, nhưng lại có thể làm tăng tác dụng không mong muốn của thuốc cường β2 (hạ kali máu).
 
Theophylin có thể dùng đường tiêm là aminophylin, hỗn hợp của theophylin và ethylendiamin, tan trong nước gấp 20 lần so với theophylin đơn độc. Trong điều trị cơn hen nặng, tiêm tĩnh mạch aminophylin rất chậm (ít nhất trong 20 phút).
 

Tác dụng phụ không mong muốn

 
Thường gặp nhịp tim nhanh, tình trạng kích thích, bồn chồn, buồn nôn, nôn. Ít gặp: kích ứng đường tiêu hóa, đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, run, co giật, loạn nhịp tim, hạ huyết áp, phản ứng dị ứng.
 
Với bệnh nhân quá mẫn cảm với thuốc, bệnh nhân bị loét dạ dày - tá tràng tiến triển, rối loạn chuyển hóa porphyrin, động kinh không kiểm soát được thì không được sử dụng nhóm thuốc này. Bệnh nhân có bệnh tim, tăng huyết áp, cường giáp, tiền sử loét dạ dày - tá tràng, suy gan, động kinh, có thai và cho con bú, người cao tuổi, đang bị sốt, dùng cùng các thuốc ức chế enzym chuyển hóa thuốc ở gan phải thận trọng và được bác sĩ theo dõi trong quá trình sử dụng.
 
Thuốc nhóm kháng cholinergic: có tác dụng giãn cơ trơn do ức chế thụ cảm thể muscarinic ở cơ trơn phế quản, ức chế phó giao cảm, tác dụng cắt cơn hen kém hiệu quả hơn so với nhóm kích thích ß2, tác dụng chậm hơn nhưng kéo dài hơn. Thuốc thường dùng là ipraptopium bromide hoặc dùng dạng phối hợp với fenotenol khí dung hoặc dùng dạng xịt họng.
 

Các thuốc chống viêm

 
Corticosteroid: cơ chế ức chế phản ứng viêm trong hen. Thường dùng các thuốc có tác dụng tại chỗ thay vì dùng đường toàn thân (đường uống hay đường tiêm) vì dùng đường toàn thân có nhiều tác dụng phụ nguy hại đặc biệt khi dùng kéo dài. Các thuốc hay dùng là prednisolon, methyl prednisolon dùng đường tiêm trong cơn hen cấp tính nặng. Khi đã cắt cơn dùng thay nhanh bằng đường uống hoặc corticosteroide tại chỗ dùng dạng xịt hít hoặc khí dung.
 
Hiện nay, xu hướng hay dùng dạng thuốc phối hợp giữa corticoide tại chỗ với một thuốc kích thích ß2 adrenergic tác dụng kéo dài như ống hít symbicort (formoterol với budesonide) hoặc hộp xịt seretide (salmeterol với fluticasone) để kiểm soát hen.

Các dòng thuốc thảo dược

Các thuốc thảo dược điều trị hen theo Đông y chủ yếu dưới dạng thuốc thang (sắc theo đơn), duy nhất có thuốc hen P/H là thuốc đông y đã được bào chế dưới dạng chai cao lỏng, được Bộ y tế cấp phép lưu hành tại các hiệu thuốc trên toàn quốc.

Ngoài ra thì thuốc hen P/H là một trong những loại thuốc điều trị hen phế quản được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam. Được làm từ hoàn toàn từ thảo được an toàn cho người sử dụng, không những thế cỏn rất hiêu quả với các bệnh đường hô hấp.

Khi sử dụng các thuốc thảo dược cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tuân thủ đợt điều trị để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.